Wielkopolska ambasadorem niemarnowania żywności

Ponad pięć milionów złotych Samorząd Województwa Wielkopolskiego przeznaczył na walkę z marnowaniem żywności. Finansowe wsparcie wielu inicjatyw skierowanych do samorządów i organizacji pozarządowych stawia Wielkopolskę w roli lidera w zakresie ratowania żywności przed zmarnowaniem.

Otwarcie Jadłodzielni w Zagórowie, która została dofinansowana przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego. Na zdjęciu od prawej: Krzysztof Grabowski - Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego i Roman Kulterman - Burmistrz Gminy Zagórów   

Jak wskazują dane Programu Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska w 2022 r. na świecie zmarnowaniu uległo ponad miliard ton żywności. W Polsce każdego roku marnuje się blisko 5 mln ton żywności, a w Wielkopolsce – pól miliona ton żywności. Niechlubne statystyki opublikowane w raporcie pn. „Nie Marnuj Jedzenia 2023" w ramach Programu Racjonalizacji i Ograniczenia Marnotrawstwa Żywności (PROM) wskazują, że ponad połowa żywności marnuje się w gospodarstwach domowych.

- Samorząd Województwa Wielkopolskiego jest ambasadorem niemarnowania żywności. Od czterech lat skutecznie realizujemy „Program ograniczania marnotrawstwa i strat żywności w Wielkopolsce - mówi Krzysztof Grabowski, Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego. – Dotychczas w Wielkopolsce w ramach konkursów dotacyjnych skierowanych do gmini organizacji pozarządowych powstało 38 jadłodzielni, zakupionych zostało 177 kuchni mobilnych, wspieramy transport i magazynowanie żywności zagrożonej zmarnowaniem, a w pięciu subregionach działają ośrodki ograniczania marnotrawstwa żywności i pomocy żywnościowej.

Mała kuchnia, wielka misja

Najbardziej rozpoznawalnym przedsięwzięciem realizowanym w ramach konkursu dotacyjnego, który z roku na rok cieszy się coraz większym zainteresowaniem wśród organizacji pozarządowych jest konkurs na zakup małej mobilnej kuchni warsztatowej.

- Dofinansowujemy zakup w kwotach od 3 do 15 tysięcy złotych, z czego minimalny wkład organizacji to 20 procent całego zakupu – mówi Krzysztof Grabowski, Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego. – Oferty najczęściej składają koła gospodyń wiejskich,a warunkiem otrzymania dotacji oprócz zakupu kuchni jest zorganizowanie warsztatów lub pokazów dotyczących niemarnowania żywości.

Mała mobilna kuchnia warsztatowa to niewielkich rozmiarów wózek na kółkach,z podstawowym sprzętem kuchennym i misją – uczenia niemarnowania żywności. Kuchnia wykorzystywana przy okazji wydarzeń plenerowych, pikników, czy festynów, gdzie staje się narzędziem do przekazywania zasad „zero waste” szerokiej publiczności. Ponadto coraz częściej w ofertach organizacji pozarządowych pojawiają się warsztaty tematyczne, w których tematem przewodnim jest gotowanie bez marnowania. Chętnych do udziału nigdy nie brakuje, a oprócz edukacji jest też degustacja, potwierdzająca, że kuchnia „z resztek” jest zarówno pożywna, jak i smaczna.

Jadłodzielnie - szacunek do żywności

Zachętą dla samorządów do walki z marnowaniem żywności jest możliwość skorzystaniaz dotacji w ramach konkursu „Wielkopolskie Jadłodzielnie”. Maksymalna wnioskowana kwota dotacji w ramach jednej oferty wynosi 25 tys. zł, nie więcej jednak niż 80 proc. całkowitego kosztu zadania. Po otrzymaniu wsparcia z budżetu Województwa Wielkopolskiego gmina może zakupić kontener z lodówką i regałem, w których umieszczana jest żywność nadająca się do spożycia. Jadłodzielnie są specjalnie oznakowane oraz zawierają instrukcję informującąo tym, jaką żywność możemy w niej zostawić. Zazwyczaj znajdują się w miejscach widocznych i powszechnie dostępnych. W jadłodzielniach najczęściej znajdują się posiłki z restauracji, produkty spożywcze ze sklepów, hurtowni lub instytucji pomocowych. W okresach świątecznych pojawiają się także produkty, które zostają nam w domach – dzięki takim miejscom, jak jadłodzielnie - zamiast do kosza trafiają do najbardziej potrzebujących,

Współpraca się opłaca

W ramach „Programu ograniczania marnotrawstwa i strat żywności w Wielkopolsce” organizacje pomocowe oraz banki żywności mogą korzystać z dotacji na dofinansowanie kosztów transportu i magazynowania żywności pozyskiwanej ze sklepów i przekazywanej osobom potrzebującym. Żywność zazwyczaj odbierana jest ze sklepów wielkopowierzchniowych lub od producentów i dostarczana lokalnym organizacjom, którez kolei przekazują ją osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej.

Ponadto banki żywności w ramach działalności „Ośrodków Ograniczania Marnotrawstwa Żywności i Pomocy Żywnościowej” w subregionach: poznańskim, konińskim, kaliskim, leszczyńskim i pilskim inicjują lokalne działania edukacyjne i informacyjne zapobiegające marnowaniu żywności. To właśnie lokalnie organizowane są szkolenia, warsztaty, pokazy kulinarne, pogadanki oraz zbiórki żywności. Do współpracy w ramach funkcjonowania ośrodków zapraszani są wolontariusze oraz organizacje pozarządowe.

W ciągu minionych pięciu lat z udziałem banków żywności i instytucji pomocowych uratowaliśmy blisko 10 milionów ton żywności, przy zaangażowaniu ponad 3000 wolontariuszy, którzy uczestniczyli w licznych akcjach i zbiórkach żywności. Nawiązana została współpraca z ponad 150 organizacjami pozarządowymi, a wsparciem objęto ponad 380 instytucji.

Przez edukację - do sedna

Doskonałe efekty w walce z marnotrawstwem żywności przynoszą również liczne działania edukacyjne. Przykładem są targi „Smaki Regionów” w Poznaniu, na które od pięciu lat zapraszani są uczniowie z wielkopolskich szkół o profilu gastronomicznym. Podczas targów organizowane są pokazy kulinarne z wykorzystaniem żywności zagrożonej zmarnowaniem. Dotychczas warsztaty prowadzili znani szefowie kuchni: Łukasz Konik, Kurt Scheller oraz Laurentiu „Lorek” Zediu. Pokazy rok rocznie cieszą się dużym zainteresowaniem wśród młodzieży, która chętnie włącza się do udziału w gotowaniu i pomaga w przygotowywaniu posiłków.

- W ciągu pięciu lat w pokazach kulinarnych udział wzięło ponad trzy tysiące uczniów szkół gastronomicznych - mówi Krzysztof Grabowski, Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego.

Cel edukacyjny osiągają także banki żywności, które od wielu lat współpracują z Samorządem Województwa Wielkopolskiego, wspierając swoim doświadczeniem w zakresie ratowania żywności. W ramach współpracy prowadzone są pokazy kulinarne, instruktaże i warsztatyz niemarnowania żywności skierowane dla wszystkich grup wiekowych. Przedstawiciele banków i trenerzy żywienia uczestniczą w Bitwie Małych Mobilnych Kuchni Warsztatowych, organizowanej podczas targów „Smaki Regionów” w Poznaniu. Podobny edukacyjny charakter mają pokazy kulinarne prezentowane podczas wydarzeń plenerowych, jak „Piknik na Fest”, czy dożynki.

Wszystkie te działania i statystyki stawiają Samorząd Województwa Wielkopolskiego w roli lidera aktywnie wspierającego walkę z marnotrawstwem żywności, skłaniając do kontynuacji wyznaczonych celów i działań w kolejnych latach. Uchwałą Zarządu Województwa Wielkopolskiego przyjęty został nowy „Program Ograniczania Marnotrawstwa i Strat Żywności w Wielkopolsce na lata 2026-2030”.

Stowarzyszenie Odnowa i Rozwój Izabelina (gm. Brudzew) warsztaty z niemarnowania żywności z życiem małej mobilnej kuchni warszatowej przeprowadziło w plenerze. Kuchnia została zakupiona z dofinansowania Samorządu Województwa Wielkopolskiego.