Gminy Czajków i Kraszewice płacą ,,janosikowe’’ na rzecz tych biedniejszych

Gminy Czajków i Kraszewice jako jedyne w powiecie płacą do budżetu państwa tzw. janosikowe. Czy oznacza to, że dochody tych niewielkich przecież gmin w ostatnich latach na tyle drastycznie wzrosły, że muszą dzielić się z nimi z biedniejszymi samorządami? Najwyraźniej tak.

,,Janosikowe’’ to potoczna nazwa subwencji wyrównawczej, czyli dopłaty wpłacanej przez bogatsze gminy i powiaty na rzecz biedniejszych jednostek samorządu terytorialnego. Wysokość wpłaty jest obliczana na podstawie dochodów podatkowych danej jednostki samorządu terytorialnego sprzed dwóch lat w stosunku do bieżącego roku budżetowego.

W październiku 2024 r. w drodze ustawy ,,janosikowe’’ zastąpione zostało tzw. korektą zamożnościową. Zwał, jak zwał, ale płacić trzeba. I to niemało.   

KRASZEWICE

W roku 2024 zapłacone przez Gminę Kraszewice „janosikowe" wyniosło 520.333 zł. W roku bieżącym, po zmianie ustawy o dochodach JST, nie ma już „janosikowego”, występuje za to korekta dochodów z tytułu zamożności, która dla Gminy Kraszewice wyniosła aż 2.729.718,38 zł.

- Uważam, że jeśli mechanizm wyrównywania poziomu rozwojowego kraju ma funkcjonować, to powinien opierać się na innych zasadach – mówi wójt Marta Pijanka. - Choćby takich, by płaciły bogate, leżące w centrum, mające wiele możliwości miasta, a nie małe gminy wiejskie. Gmina Kraszewice nie jest wcale gminą bogatą, a pieniądze, które są oddawane, ograniczają pulę przeznaczoną na inwestycje, a przecież potrzeby w naszej gminie są ogromne. Dotyczy to choćby dróg i chodników czy budowy biblioteki. 

CZAJKÓW

W Gminie Czajków obowiązek zapłacenia ,,janosikowego’’ wystąpił po raz pierwszy w 2024 roku. Zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami, w przypadku przekroczenia progu 150% wskaźnika dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w stosunku do średniej krajowej, występuje obowiązek wpłaty na część równoważącą subwencji ogólnej dla gmin o niższych dochodach. - Kwota zapłacona przez Gminę Czajków wyniosła 353 842 zł – mówi wójt Henryk Plichta.

 W roku 2025, wskutek zmiany ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, zmienił się sposób naliczania kwot z budżetu państwa - wyliczane są potrzeby korygowane o wskaźnik z tytułu zamożności. - Korekta wyliczona dla Gminy Czajków w 2025 roku wyniosła 2 472 140,99 zł – przyznaje wójt Plichta. - Teraz głównym źródłem dochodów są udziały w PIT, a nie jak we wcześniejszych okresach subwencje. 

Wójt tłumaczy, że na przestrzeni ostatnich lat w Gminie Czajków obserwowano znaczący wzrost wskaźnika dochodów podatkowych w przeliczeniu na mieszkańca. - Gmina Czajków corocznie w raporcie o stanie gminy (w części dotyczącej budżetu) publikuje informację na temat kształtowania się wspomnianego wskaźnika - wyznaje. - Jest to istotna informacja, ponieważ na przestrzeni ostatnich lat wzrost wskaźnika miał wpływ na wielkość otrzymywanych transferów z budżetu państwa (subwencje), jak również na wysokość dofinansowania z poszczególnych programów (np. w zakresie usuwania azbestu, budowy dróg).

Wyliczony wskaźnik na rok 2024 opierał się na danych z wykonania budżetu za 2022, a więc z okresu, gdzie z budżetu państwa samorządy otrzymały dodatkowy transfer z tytułu udziałów w PIT celem uzupełnienia dochodów JST. Rok 2022 poddany odpowiednim wskaźnikom waloryzacyjnym stanowił również podstawę naliczenia kwot na rok 2025. 

- Wysoki wskaźnik dochodów podatkowych na mieszkańca to z jednej strony pozytywny sygnał, który świadczy o dobrej kondycji finansowej i efektywnym systemie poboru podatków, jak również wskazuje, iż mieszkańcy i przedsiębiorcy generują stabilne dochody, które w dalszym kroku mogą być przeznaczone na rozwój infrastruktury, cele edukacyjne, społeczne czy inne usługi publiczne – przyznaje Plichta. - Z drugiej strony zbyt wysoki wskaźnik skutkuje obniżeniem transferów z budżetu państwa, mających na celu niwelowanie różnic rozwojowych pomiędzy regionami, tym samym skazuje gminę niejako na samodzielność w zakresie generowania nadwyżek, które mogłyby być przeznaczone na zwiększenie dobrostanu mieszkańców - dodaje.  JUR